Zmiany w egzaminach maturalnych - Biologia

Treści egzaminacyjne to zakres wiadomości i umiejętności, które mogą pojawić się w maturalnych zadaniach egzaminacyjnych. Zakres wymagań obowiązujących na egzaminach maturalnych w 2020 roku opracowały ministerialne komisje. Jak napisał MEN zostały przygotowane “na podstawie zawężonego zakresu wymagań podstawy programowej”. Czyli powinno być mniej “do nauczenia się na maturę”, niż wymagano na egzaminach w poprzednich latach.

Podstawa programowa –biologia (zakres rozszerzony), czego na maturze nie będzie:

• Działy: budowa chemiczna organizmów oraz: budowa i funkcjonowanie komórki nie zostały okrojone.
• W dziale: metabolizm usunięto regulację aktywności enzymów, glukoneogenezę, szlak pentozofosforanowy, rozkład kwasów tłuszczowych i syntezę kwasów tłuszczowych.
• W dziale: przegląd różnorodności organizmów usunięto oznaczanie organizmów (w tym znajomość kluczy).
• W dziale: wirusy ograniczono liczbę chorób.
• W dziale: bakterie usunięto sinice oraz większość chorób bakteryjnych.
• W dziale: protisty i rośliny pierwotnie wodne usunięto przegląd protistów i ich znaczenie oraz połowę chorób człowieka wywoływanych przez protisty.
• W dziale: rośliny zapisano m.in. “cechy charakterystyczne mchów, paproci” – zapewne oznacza to, że mszaki zredukowano do mchów, a paprotniki do paprociowych. Usunięto rozpoznawanie krajowych iglastych (wielu powie teraz Ufff) i znaczenie roślin lądowych w życiu człowieka.
• W dziale: rośliny – budowa i funkcje tkanek i organów usunięto formy ekologiczne (względem dostępności wody i światła).
• W dziale fizjologii roślin usunięto rozmnażanie wegetatywne, cytokininy i gibereliny oraz wyjaśnienie mechanizmu fototropizmu(?) (nie wiemy, co z ABA?).
• W dziale: grzyby usunięto charakterystykę grup, porosty i znaczenie grzybów.
• W dziale: bezkręgowce nie ma gąbek i szkarłupni, usunięto też cykl rozwojowy włośnia i znaczenie grup bezkręgowców.
• W dziale: strunowce nie ma bezczaszkowców, osłonic, śluzic i minogokształtnych (tych dwóch ostatnich i tak nie ma w podstawie programowej). Usunięto przegląd grup kręgowców (cechy grup zostały!) i znaczenie.
• W dziale: fizjologia zwierząt zmiany są największe. Usunięto przedstawianie zależności między trybem życia zwierzęcia (wolno żyjący lub osiadły) a budową ciała, w tym symetrią, wykazywanie związku między rozwojem układu nerwowego a złożonością budowy zwierzęcia, przedstawianie etapów ewolucji ośrodkowego układu nerwowego u kręgowców. Usunięto także przykłady regulacji hormonalnej u zwierząt na przykładzie przeobrażenia u owadów. Znaczenie barwników oddechowych zredukowano do hemoglobiny. Usunięto analizę typów narządów wydalniczych zwierząt i typów rozmnażania bezpłciowego i wreszcie rozróżnianie rozwoju prostego od złożonego.
• W działach o człowieku zmiany są minimalne. Usunięto powiązania strukturalne i funkcjonalne między narządami w obrębie poszczególnych układów oraz między układami, czynniki wpływające na zaburzenie homeostazy organizmu, przyczyny schorzeń, analizę grup mięśni, wpływ aktywności fizycznej na układ ruchu, anoreksję i bulimię, związek między budową i funkcjami nerek (usunięto nawet niewydolność nerek i dializę). W układzie nerwowym usunięto kontrolno-integracyjną rolę mózgu, z uwzględnieniem kory, poszczególnych płatów, hipokampu oraz usunięto rolę ośrodków korowych i biologiczne znaczenie snu. Usunięto błędnik, zmysł smaku i węchu oraz podstawowe zasady higieny narządu wzroku i słuchu (co z wadami?). Usunięto też hormony tkankowe.
• W dziale: informacja genetyczna i jej ekspresja usunięto potranslacyjne modyfikacje białek oraz porównanie struktury genomu prokariotycznego i eukariotycznego.
• Usunięto cała regulację działania genów: operony i ich kontrolę oraz sposoby regulacji działania genów u organizmów eukariotycznych.
• W dziale: genetyka mendlowska usunięto cechy nieciągłe dziedziczących się zgodnie z prawami Mendla.
• W dziele: zmienność genetyczna usunięto związek między rodzajem zmienności cechy (zmienność nieciągła lub ciągła) a sposobem determinacji genetycznej (jedno locus lub wiele genów) oraz zjawisko plejotropii.
• W dziale: choroby genetyczne usunięto połowę chorób.
• W dziale: biotechnologia molekularna usunięto procedury i cele doświadczalnego klonowania organizmów, w tym ssaków oraz sposoby i cele otrzymywania komórek macierzystych. Usunięto też analizę problemów etycznych, perspektyw zastosowania terapii genowej i projekt HGP.
• W dziale: ekologia zmian jest sporo. Między innymi usunięto wyróżnianie populacji lokalnej gatunku, przewidywanie zmiany liczebności populacji, wyjaśnianie zmiany liczebności populacji zjadanego i zjadającego na zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego, a także przedstawianie skutków presji populacji zjadającego (drapieżnika, roślinożercy lub pasożyta) na populację zjadanego. Usunięto też zależność zróżnicowania struktury przestrzennej ekosystemu od czynników fizykochemicznych i biotycznych oraz przyczyny gradacji szkodników.
• W dziale: różnorodność biologiczna Ziemi usunięto wpływ głównych czynników geograficznych kształtujących różnorodność gatunkową i ekosystemową Ziemi (klimat, ukształtowanie powierzchni) oraz wpływ zlodowaceń (w tym przykłady reliktów). Nie trzeba też uzasadniać konieczności zachowania starych odmian roślin uprawnych i ras zwierząt.
• W dziale ewolucja i antropogeneza usunięto rolę czynników zewnętrznych w powstawaniu i zanikaniu barier i specjacji, hipotezy wyjaśniające abiogenezę niearystotelosowską(!) oraz rolę czynników zewnętrznych w przebiegu ewolucji (zmiany klimatyczne, katastrofy kosmiczne – został tylko dryf kontynentów). Usunięto też charakterystykę najważniejszych kopalnych form człowiekowatych (chyba słusznie bo to encyklopedyzm, a ponadto dane wciąż się zmieniają).

Na koniec jeszcze raz podkreślmy, że najlepiej uważnie przeczytać analizę szczegółową. Przede wszystkim zaś… róbcie swoje i nie panikujcie.

<a href='https://pl.freepik.com/zdjecia/tlo'> Zdjęcie utworzone przez kjpargeter - pl.freepik.com</a>