Streszczenie lektury - "Lalka"

W tym roku na maturze była ,,Lalka” Bolesława Prusa. Nie spowodowało to zdziwienia …. książka ta króluje na kartach egzaminacyjnych od lat. Jej popularność można porównać jedynie do ,,Pana Tadeusza”. Uczeń podchodzący do egzaminu mógł wybrać zadanie dotyczące: Czy ambicja ułatwia człowiekowi osiągnięcie zamierzonego celu? Zadanie te należało przedstawić na podstawie w/w książki. Jednak maturzysta mógł wybrać, także drugi temat - Miasto – przestrzeń przyjazna czy wroga człowiekowi?

Może zastanówmy się, nad drugim tematem, jednak bez odwoływania do podanegofragmentu ,,Ziemi obiecanej” Reymonta, a spróbujmy się odnieść do ,,Lalki” Bolesława Prusa.

Narrator powieści opisuje miasto z różnych perspektyw nie tylko urbanistycznych, ale także społecznych tzn. Warszawa - mieszczan, arystokracji, żydowska, inteligencji oraz biedoty. Wokulski spacerując po Powiślu wskazuje, że: „widać było rudery zapadnięte niżej bruku, z dachami porosłymi mchem, lokale z okiennicami dniem i nocą zamkniętymi na sztaby, drzwi zabite gwoździami, naprzód i w tył powychylane ściany, okna łatane papierem albo zatkane łachmanem”. Ukazuje przez to nie tylko zróżnicowanie miasta ale także losy robotników w okresie początkowego kapitalizmu. Należy zaznaczyć, że dla nich miasto było wrogie, ponieważ nie pozwalało na awans społeczny i zmianę życia. Główny bohater porównuje tą część miasta do upadłej drabiny, po której wspinaczka staje się niemożliwa. Opisując część miasta, w której mieszkała arystokracja koncentrował się w głównej mierze na ulicy Marszałkowskiej oraz Krakowskim Przedmieściu. Wokulski jest świadomy ważności miasta dla handlu wschodniego, dlatego proponuje założenie spółki, która miałaby pośredniczyć w sprzedaży pomiędzy wschodem a zachodem Europy. Dla arystokracji, która walczyła o pozostanie na szczycie drabiny społecznej, jak i dla żydów Warszawa była miastem, które umożliwiało im dobre życie. Opis ówczesnej polskiej stolicy jest przeciwstawiany Paryżowi, po którym był oprowadzany Wokulski przez Suzina. Główny bohater zwraca uwagę, że: ,,on człowiek dojrzały i w swoim klimacie gwałtowny, poczuł się tu jak flegmatyczne dziecko, któremu imponuje wszystko i wszyscy”. Opis Paryża jest dokładny, przedstawiony czytelnikom oczyma Wokulskiego. Zaznaczył on, że: ,,Wkoło obszedł gmach myśląc o Warszawie. Z jakim trudem dźwigają się tamtejsze budowle nieduże, nietrwałe i płaskie, gdy tu siła ludzka, jakby dla rozrywki, wznosi olbrzymy i tak dalece jest niewyczerpana pracą, że jeszcze zalewa je ozdobami.” Paryż jest dla niego poukładany i pełny gwary, w porównaniu do mniej rozwiniętej Warszawy. Wokulski w swoim opisie miasta skupia się na społeczeństwie ukazuje, jak miasto i wewnętrzna jego hierarchia wpływa na poszczególne jednostki.

Podsumowując należy stwierdzić, że XIX w. i I poł. XX w. to okres rozwoju miast, który został zapoczątkowany szybkimi i nagłymi zmianami w technice. W/w zmiana spowodowała także duże dysproporcje społeczne i podział na klasy. Pisarze m. in. B. Prus w swoich tekstach wskazywali, jak zmiany wpłynęły na społeczeństwo. Niestety dla wielu osób z klasy robotniczej miasta okazywały się więzieniem, uniemożliwiającym ucieczkę. Tym samym stawały się dla nich nieprzyjaznym miejscem egzystencji. Inaczej natomiast postrzegali je arystokraci m. in. baron Dalski, czy Tomasz Łęcki. Miasto stanowiło dla nich miejsce, w którym mogli się bogacić i walczyć o swoją pozycję społeczną.

Inne przedstawienie miasta zostało ukazane w ,,Sklepach cynamonowych” B. Schulza …. ale to już odrębna historia.